ลงทะเบียนเกษตรกร

การให้ความยินยอมในการการเก็บรวบรวม ใช้ หรือเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคล บนเว็บไซต์ระบบ e-Form

• 1. บทนำ

  กรมส่งเสริมการเกษตร ตระหนักและให้ความสำคัญในการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลของใช้บริการ โดยจะดูแลและบริหารจัดการข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ใช้บริการอย่างโปร่งใส เป็นธรรม และเป็นไปตามข้อกำหนดของกฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลรวมถึงกฎหมายอื่นที่เกี่ยวข้อง กรมส่งเสริมการเกษตร เป็นหน่วยงานของรัฐรับขึ้นทะเบียนเกษตรกร ตามระเบียบคณะกรรมการนโยบายและแผนพัฒนาการเกษตรและสหกรณ์ว่าด้วยการขึ้นทะเบียนเกษตรกร พ.ศ. 2560 ในฐานะผู้ช่วยนายทะเบียน ซึ่งในที่นี้ต่อไปจะเรียกว่า “ผู้ควบคุมข้อมูลส่วนบุคคล” ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร กรมส่งเสริมการเกษตร ในฐานะผู้ดูแลระบบการขึ้นทะเบียนเกษตรกร ออนไลน์ ผ่านเว็บไซต์ (e-Form) ซึ่งในที่นี้ต่อไปจะเรียกว่า “ผู้ประมวลผลข้อมูลส่วนบุคคล” บุคคลที่จะใช้งานระบบ e-Form ซึ่งในที่นี้จะเรียกว่า “ผู้ใช้บริการ”

• 2. คุณสมบัติเบื้องต้นของผู้ใช้บริการ

  • 2.1 บุคคลธรรมดา

    เป็นบุคคลที่ประกอบการเกษตร และมีความประสงค์จะขึ้นทะเบียนเกษตรกร กับกรมส่งเสริมการเกษตร

  • 2.2 นิติบุคคล

    เป็นตัวแทนของนิติบุคคล ที่มีวัตถุประสงค์ในการประกอบการเกษตร และมีความประสงค์จะขึ้นทะเบียนเกษตรกรกับกรมส่งเสริมการเกษตร ทั้งนี้ หลักเกณฑ์การขึ้นทะเบียนและปรับปรุงทะเบียนเกษตรกร และคุณสมบัติของผู้ที่จะแจ้งขอขึ้นทะเบียนเกษตรกรผ่านระบบ e-Form เป็นไปตามที่กำหนดไว้ในคู่มือในแต่ละปีที่แจ้งข้อมูล

• 3. ข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ใช้บริการ

  ข้อมูลส่วนบุคคล หมายถึง ข้อมูลเกี่ยวกับบุคคลซึ่งทำให้สามารถระบุตัวบุคคลนั้นได้ ไม่ว่าทางตรงหรือทางอ้อม เช่น ชื่อ-สกุล ที่อยู่ เลขประจำตัวประชาชน หมายเลขโทรศัพท์ e-mail
  • 3.1 แหล่งที่มาและประเภทของข้อมูลส่วนบุคคลที่เก็บรวบรวม โดยทั่วไปผู้ควบคุมฯ จะเก็บรวบรวมข้อมูลส่วนบุคคลจากการที่ผู้ใช้บริการเป็นผู้ให้ข้อมูลนั้นกับผู้ควบคุมฯ โดยตรง เช่น 1) ข้อมูลที่กรอกบนแบบคําร้องทะเบียนเกษตรกรของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ (แบบ ทบก.01) เพื่อแจ้งขอขึ้นทะเบียนและปรับปรุงทะเบียนเกษตรกร 2) ข้อมูลที่ผู้ใช้บริการกรอกขณะลงทะเบียนสมัครใช้บริการระบบ e- Form 3) ข้อมูลที่กรอกในการแจ้งปรับปรุงทะเบียนเกษตรกรผ่านแอปพลิเคชัน FARMBOOK เป็นต้น เว้นแต่บางกรณีผู้ควบคุมฯ ได้รับข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ใช้บริการจากบุคคลที่สาม เช่น การเชื่อมโยงข้อมูลด้วย Linkage
  • 3.2 การจัดเก็บข้อมูลด้วยระบบ e-Form ทะเบียนเกษตรกร มีความจำเป็นในการใช้ข้อมูลบนบัตรประจำตัวประชาชนในการยืนยันตัวตนเพื่อขอเข้าใช้บริการ และใช้ตำแหน่งพิกัดการแจ้งปลูกของผู้ใช้บริการเพื่อใช้ในการตรวจสอบตำแหน่งการแจ้งปลูกว่าข้อมูลมีความถูกต้อง เป็นจริงและเป็นปัจจุบัน รวมทั้ง ไฟล์เอกสารหรือภาพถ่ายที่เป็นหลักฐานในการแจ้งขอขึ้นทะเบียนเกษตรกร เช่นเอกสารที่แสดงสิทธิ์การถือครองที่ดิน สัญญาเช่า แบบ ทบก.01 ภาพถ่ายกิจกรรมการเกษตร ทั้งนี้ หากผู้ใช้บริการไม่ยินยอมให้เก็บรวบรวมข้อมูลส่วนบุคคลเพื่อใช้ประกอบการใช้งานแจ้งขอขึ้นทะเบียนเกษตรกรผ่านระบบ e-Form จะทำให้ไม่สามารถขึ้นทะเบียนเกษตรกรได้ รวมถึงไม่สามารถนำข้อมูลไปเผยแพร่เพื่อใช้ประกอบการบูรณาการใช้ประโยชน์ได้ทั้งภาครัฐและเอกชน

• 4. วัตถุประสงค์การเก็บรวบรวม ใช้ หรือเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคล

  กรมส่งเสริมการเกษตร มีวัตถุประสงค์จัดเก็บข้อมูลเกษตรกรที่ประกอบการเกษตรและผังแปลง การเพาะปลูก รวบรวมไว้ในฐานข้อมูลทะเบียนเกษตรกรให้มีความครบถ้วน เป็นปัจจุบัน ตามความสมัครใจ เพื่อนำข้อมูลจากฐานข้อมูลทะเบียนเกษตรกรที่ได้รับการปรับปรุง ตรวจสอบแล้ว มาวิเคราะห์ประมวลผลในภาพรวมของประเทศที่ถูกต้อง สามารถนำไปเผยแพร่ บูรณาการใช้ประโยชน์ได้ทั่วไปทั้งภาครัฐและเอกชน

• 5. สิทธิของผู้ใช้บริการซึ่งเป็นเจ้าของข้อมูลส่วนบุคคล

  เจ้าของข้อมูลมีสิทธิตามกฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล และผู้ควบคุมฯ ให้ความสำคัญอย่างยิ่ง ในการดูแลและอำนวยความสะดวกแก่ผู้ใช้บริการในฐานะเจ้าของข้อมูลในการดำเนินการตามสิทธิเหล่านั้น ดังนี้
  • 5.1 สิทธิในการเพิกถอนความยินยอม ผู้ใช้บริการสามารถขอเพิกถอนความยินยอมที่เคยให้ผู้ควบคุมฯ ไว้ได้ทุกเมื่อสามารถดำเนินการดังนี้
    • 1) กรณีผู้ใช้บริการต้องการลบข้อมูลที่บันทึกผ่านทางเว็บไซต์ โดยที่ข้อมูลดังกล่าวเจ้าหน้าที่ยังไม่ได้มีการได้จัดชุดข้อมูลเพื่อเตรียมการตรวจสอบ หรือ บันทึกผลการตรวจสอบ สามารถดำเนินการได้ทุกเวลาด้วยตนเองผ่านทางเว็บไซต์ที่ให้บริการ (e-form)
    • 2) กรณีที่ผู้ใช้บริการต้องการลบข้อมูลที่บันทึกผ่านทางเว็บไซต์ โดยที่ข้อมูลดังกล่าวเจ้าหน้าที่ได้มีการได้จัดชุดข้อมูลเพื่อเตรียมการตรวจสอบแล้ว หรือบันทึกผลการตรวจสอบแล้ว ซึ่งถือว่าเป็นการยกเลิกกิจกรรมการเกษตรนั้นๆ สามารถติดต่อดำเนินการได้ที่สำนักงานเกษตรอำเภอที่ตั้งแปลงปลูก
    • 3) กรณีที่ต้องการยกเลิกทะเบียนเกษตรกร สามารถติดต่อดำเนินการได้ที่สำนักงานเกษตรอำเภอ ที่อยู่ตามทะเบียนบ้าน
  • 5.2 สิทธิในการเข้าถึงข้อมูล ผู้ใช้บริการสามารถขอเข้าถึงข้อมูลส่วนบุคคลและขอสำเนาข้อมูล ส่วนบุคคลโดยสามารถดำเนินการได้ทุกเวลาด้วยตนเองผ่านทางเว็บไซต์ที่ให้บริการ (e-form)
  • 5.3 สิทธิในการแก้ไขข้อมูล ผู้ใช้บริการสามารถขอปรับปรุงแก้ไขข้อมูลส่วนบุคคลที่ไม่ถูกต้องได้ เพื่อให้ข้อมูลดังกล่าวมีความถูกต้อง และเป็นปัจจุบัน โดยสามารถดำเนินการได้ที่สำนักงานเกษตรอำเภอ ที่ตั้งแปลงปลูก ทั้งนี้ ในบางกรณีผู้ควบคุมฯ อาจปฏิเสธคำขอใช้สิทธิข้างต้นได้หากมีเหตุอันชอบธรรมด้วยกฎหมาย หรือเป็นการดำเนินการใด ๆ เพื่อวัตถุประสงค์หรือเป็นกรณีที่ต้องปฏิบัติตามกฎหมายหรือคำสั่งศาล หรือเป็นกรณีที่อาจส่งผลกระทบและก่อให้เกิดความเสียหายต่อสิทธิหรือเสรีภาพของเจ้าของข้อมูลหรือบุคคลอื่น

• 6. กรณีที่มีการเปิดเผยข้อมูลของผู้ใช้บริการกับบุคคลอื่น

  ผู้ควบคุมฯ จะไม่เปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ใช้บริการต่อบุคคลใดโดยไม่ได้รับความยินยอมจากผู้ใช้บริการก่อนหรือในขณะนั้น แต่เพื่อการตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูล การบริหารจัดการข้อมูลภาครัฐให้มีประสิทธิภาพในการให้บริการหรือเพื่อปฏิบัติตามกฎหมาย ผู้ควบคุมฯ อาจเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ใช้บริการให้กับบุคคลต่อไปนี้
  • เจ้าหน้าที่ของกรมฯ ที่เกี่ยวข้องในกระบวนการขึ้นทะเบียนและปรับปรุงทะเบียนเกษตรกรของผู้ใช้บริการ
  • หน่วยงานหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐที่ใช้อำนาจหน้าที่ตามกฎหมาย
  • เป็นการจำเป็นเพื่อการปฏิบัติหน้าที่ในการดำเนินภารกิจเพื่อประโยชน์ สาธารณะ หรือปฏิบัติหน้าที่ในการใช้อำนาจรัฐ เช่น ส่งข้อมูลเพื่อเข้าร่วมโครงการในภาครัฐ
  • ในกรณีที่มีความจำเป็นที่จะต้องใช้เพื่อเป็นพยานหลักฐานในการตรวจสอบหรือดำเนินคดีตามกฎหมาย หรือเพื่อปฏิบัติตามหน้าที่ตามกฎหมายที่ใช้บังคับอาจเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ใช้บริการบางส่วน
  • เพื่อปฏิบัติตามกฎหมาย เช่น การเปิดเผยข้อมูลต่อหน่วยงานราชการ หน่วยงานภาครัฐ หน่วยงานที่มีหน้าที่กำกับดูแลการให้บริการ หรือหน่วยงานกำกับดูแลผู้ใช้บริการ รวมถึงในกรณีที่มีการร้องขอ ให้เปิดเผยข้อมูลโดยอาศัยอำนาจตามกฎหมาย อาทิ การร้องขอข้อมูลเพื่อการฟ้องร้องหรือดำเนินคดี ตามกฎหมาย หรือเป็นการร้องขอจากหน่วยงานเอกชน หรือบุคคลภายนอกอื่น ๆ ที่มีความเกี่ยวข้อง กับกระบวนการทางกฎหมาย
  โดยในการเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลให้แก่บุคคลดังกล่าว ผู้ควบคุมฯ จะระบุให้บุคคลเหล่านั้นเก็บรักษาข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ใช้บริการไว้เป็นความลับ และไม่นำไปใช้เพื่อวัตถุประสงค์อื่นนอกเหนือจากขอบเขตที่ผู้ควบคุมฯ ได้กำหนดไว้

• 7. ระยะเวลาในการจัดเก็บข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ใช้บริการ

  ผู้ควบคุมฯจะเก็บรักษาข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ใช้บริการตามระยะเวลาเท่าที่จำเป็นเพื่อการดำเนินการตามวัตถุประสงค์ที่ระบุไว้ให้เสร็จสิ้น เว้นแต่กรณีที่กฎหมายกำหนดหรืออนุญาตให้เก็บรักษาข้อมูลไว้นานกว่า ซึ่งอาจมีกำหนดประมาณ 5 - 10 ปี หรือเกินกว่านั้นเท่าที่จำเป็น เช่น ตามอายุความที่กฎหมายกำหนดสำหรับเรื่องที่เกี่ยวข้อง เพื่อการดำเนินคดีหรือเพื่อการตรวจสอบของหน่วยงานที่กำกับดูแล อย่างไรก็ดีผู้ควบคุมฯอาจจำเป็นต้องจัดเก็บข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ใช้บริการเกินระยะเวลาที่กำหนดข้างต้น หากมีเหตุที่ผู้ควบคุมฯได้รับแจ้งหรือเชื่อโดยสุจริตได้ว่าอาจมีการกระทำละเมิดข้อตกลงการใช้บริการของผู้ควบคุมฯ หรือมีการกระทำฝ่าฝืนกฎหมาย หรือเกิดข้อพิพาท และจำเป็นต้องมีการสืบสวน สอบสวน ตลอดจนรวบรวมหลักฐานเพื่อดำเนินคดีตามกฎหมาย โดยผู้ควบคุมฯ จะจัดเก็บข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ใช้บริการตามระยะเวลาเท่าที่จำเป็นจนกว่ากระบวนการจะเสร็จสิ้น หรือตามระยะเวลาที่กฎหมายที่เกี่ยวข้องในเรื่องนั้นกำหนด

• 8. ข้อมูลและช่องทางติดต่อ

  สามารถติดต่อผู้ควบคุมฯ ได้ที่ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร กรมส่งเสริมการเกษตร เลขที่ 2143/1 ถนนพหลโยธิน แขวงลาดยาว เขตจตุจักร กรุงเทพฯ 10900 หมายเลขโทรศัพท์ 02-955-1642 หรือ 02-955-1640 อีเมล ict23@doae.go.th หรือติดต่อเจ้าหน้าที่เกษตรอำเภอที่อยู่ตามทะเบียนบ้าน/เจ้าหน้าที่เกษตรอำเภอที่ตั้งแปลงปลูก

หลักเกณฑ์และเงื่อนไขสำหรับผู้ใช้บริการ

• 1. ผู้ใช้บริการต้องปฏิบัติตามสาระสำคัญ และเงื่อนไขของการขึ้นทะเบียนและปรับปรุงทะเบียนเกษตรกรอย่างเคร่งครัด
• 2. ผู้ใช้บริการต้องแจ้งความจำนงขอขึ้นทะเบียนเกษตรกรโดยกรอกข้อมูลตามแบบคำร้องขอขึ้นทะเบียนเกษตรกร ตามแนวทางคู่มือขึ้นทะเบียนและปรับปรุงทะเบียนเกษตรกรในแต่ละปีที่แจ้งข้อมูลทั้งของหัวหน้าครัวเรือนเกษตรกร และข้อมูลส่วนบุคคลของตนเองเพื่อตรวจสอบในระบบฐานข้อมูลทะเบียนเกษตรกร หรือโครงการอื่นที่เกี่ยวข้อง โดยจะไม่เปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลที่ให้ไว้ เว้นแต่จะได้รับความยินยอมจากผู้ขอรับบริการก่อน
  • 2.1 ผู้ใช้บริการต้อง “ยินยอม” ให้ ผู้ควบคุมฯ เปิดเผยข้อมูลให้กับหน่วยงานของภาครัฐ หรือที่เกี่ยวข้องกับเกษตรกร เพื่อส่งข้อมูลให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องนำไปประมวลผล หรือใช้ประกอบโครงการมาตรการภาครัฐ
  • 2.2 ในกรณีที่เกษตรกรไม่ต้องการเข้าร่วมโครงการ หรือต้องการออกจากโครงการในภายหลัง จะต้องเป็นผู้ทำหนังสือหรือยกเลิกผ่านเจ้าหน้าที่ผู้รับขึ้นทะเบียน หรือปรับปรุงในพื้นที่ตามระเบียบการขึ้นทะเบียนเกษตรกรเท่านั้น
• 3. หากระหว่างที่ผู้ดูแลตรวจสอบข้อมูลผู้ใช้บริการ ปรากฏว่าผู้ใช้บริการแจ้งข้อมูลไม่ครบถ้วน ปกปิดข้อมูลหรือให้ข้อมูลอันเป็นเท็จ และสงวนสิทธิ์ในการปฏิเสธที่จะนำส่งข้อมูลให้กับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อนำไปเข้าร่วมโครงการต่างๆ หรือยกเลิกการขึ้นทะเบียนเกษตรกรดังกล่าว หรือเฉพาะแปลง หรือเอกสารสิทธิ์นั้นๆ โดยไม่แจ้งให้ทราบล่วงหน้า ยกเว้นเกษตรกรจะทำหนังสือขอสอบถาม หรือติดต่อสอบถาม ณ สำนักงานเกษตรอำเภอที่ตั้งแปลงปลูก
• 4. ผู้ควบคุมฯ ขอแจ้งว่า ข้อมูลของเกษตรกรถือเป็นข้อมูลส่วนบุคคล ตามกฎหมายว่าด้วยข้อมูลส่วนบุคคล ในการนี้ ห้ามมิให้เก็บรวบรวม ใช้หรือนำไปเผยแพร่ โดยมิได้รับความยินยอมโดยชัดแจ้งเป็นหนังสือหรือผ่านระบบอิเล็กทรอนิกส์ จากเจ้าของข้อมูลส่วนบุคคลก่อนหรือในขณะนั้น และห้ามแอบอ้างว่าได้รับความยินยอมจากผู้ควบคุมฯ ในการเปิดเผยข้อมูลให้กับบุคคลอื่นนอกเหนือจากผู้รับมอบอำนาจ ข้อตกลงยินยอมสำหรับผู้ขอรับบริการ “ข้าพเจ้า” หมายถึง ผู้ใช้บริการ
  • 4.1 ข้าพเจ้าตกลงยินยอมให้ผู้ควบคุมฯ จัดเก็บและประมวลผลข้อมูลส่วนบุคคลที่ข้าพเจ้าได้ให้ไว้ในการขึ้นทะเบียนเกษตรกรกับกรมส่งเสริมการเกษตร
  • 4.2 ข้าพเจ้าตกลงยินยอมให้ผู้ควบคุมฯ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ประมวลผล และเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลที่ข้าพเจ้าได้ให้ไว้เพื่อนำไปใช้ในการประมวลผลและการตรวจสอบข้อมูล เช่น การตรวจสอบทางสังคมโดยการติดประกาศข้อมูลในหมู่บ้าน/ชุมชน และ/หรือ การนำข้อมูลไปใช้ในการประชาคมในหมู่บ้าน/ชุมชน รวมทั้ง ใช้ในการยืนยันตัวตนหรือเพื่อการตรวจสอบคุณสมบัติที่สามารถขอขึ้นทะเบียนและปรับปรุงทะเบียนเกษตรกร
  • 4.3 ข้าพเจ้าตกลงยินยอมให้ผู้ควบคุมฯ จัดเก็บ ประมวลผล และเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลของข้าพเจ้าเพื่อดำเนินมาตรการอื่นของผู้ควบคุมฯ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อประโยชน์ในทางราชการ
  • 4.4 ข้าพเจ้าตกลงยินยอมให้ข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับข้อมูลส่วนบุคคลของข้าพเจ้าในการให้ผู้ควบคุมฯ ตรวจสอบข้อมูลในระบบทะเบียนเกษตรกร
  • 4.5 ข้าพเจ้าตกลงปฏิบัติตามหลักเกณฑ์และเงื่อนไขข้างต้น และหากภายหลังมีการตรวจพบว่าข้าพเจ้าไม่ปฏิบัติตามหรือฝ่าฝืนหลักเกณฑ์หรือเงื่อนไข และ/หรือข้อตกลง และจากการตรวจสอบพบว่าข้าพเจ้าได้กระทำความผิดจริง ข้าพเจ้ายินยอมเป็นผู้ชดใช้ความเสียหายใดๆ ที่เกิดขึ้นแล้วแต่กรณี รวมถึงต่อผู้ควบคุมฯ ด้วย
  • 4.6 ข้าพเจ้าขอรับรองว่าข้าพเจ้ามีคุณสมบัติครบถ้วนที่จะใช้บริการผ่านช่องทางออนไลน์ และมิได้กระทำการเพื่อแอบอ้างนำเอกสารของทางราชการไปเปิดเผย เผยแพร่ ยืนยันแก่บุคคลภายนอกเพื่อประกอบเอกสารการเช่าซื้อ ติดตามหนี้ เก็บข้อมูลใช้สำหรับศึกษาเพื่อประโยชน์ส่วนตน ในเชิงธุรกิจ หรือรับบริการอันเป็นผลที่ครัวเรือนเกษตรกรพึงได้รับแทนครัวเรือนเกษตรกร แม้จะมีความสมัครใจให้ยืนยันตนเพื่อรับข้อมูลแทนก็ตาม ข้าพเจ้ายอมรับถึงผลทางกฎหมายที่อาจเกิดจากการฟ้องร้อง หรือร้องเรียนในภายหลัง
  • 4.7 ข้าพเจ้ารับทราบว่าการนำข้อมูลเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์ซึ่งข้อมูลอันเป็นเท็จเป็นการกระทำความผิดตามกฎหมาย
  • 4.8 ข้าพเจ้าขอรับรองว่าได้กรอกข้อมูลเป็นจริง ครบถ้วน ทุกประการ และทราบดีว่าการให้ข้อมูลที่เป็นเท็จกับทางราชการมีโทษตามมาตรา 137 และมาตรา 267 แห่งประมวลกฎหมายอาญา

  ข้าพเจ้าได้อ่าน หรือเข้าใจข้อความข้างต้นแล้ว รับทราบและตกลงยินยอมปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ และเงื่อนไข นโยบายข้างต้นรวมถึงข้อสงวนสิทธิ์อื่นใดที่ควบคุมฯ ได้แจ้งไว้ และตกลงยอมรับอย่างชัดแจ้งต่อข้อตกลงและเงื่อนไขดังกล่าวข้างต้น ข้าพเจ้าขอรับรองว่าข้อมูลที่ข้าพเจ้าได้ให้ไว้ ถูกต้อง ตามความเป็นจริงทุกประการ หากข้อมูลดังกล่าวไม่ถูกต้องตามความเป็นจริง ข้าพเจ้าตกลงยินยอม ที่จะถูกดำเนินคดีตามกฎหมายหรือชดใช้ความเสียหายที่เกิดขึ้นแล้วแต่กรณี ทั้งนี้ไม่ระงับซึ่งสิทธิ ของผู้ควบคุมฯ ในการที่จะดำเนินการตามกฎหมาย